Edward Sheriff Curtis (1868-1952) – Fotograf Indian

Od młodych lat zajmował się fotografią, wędrował po Stanach w poszukiwaniu miejsca dla siebie, zatrzymując się w kolejnych miastach pracował jako pomocnik, asystent i wspólnik zawodowych fotografów. Gdy osiadł w Seattle założył własne studio. Początkowo, by utrzymać rodzinę, zajmował się typową fotografią rzemieślniczą wykonując portrety na zamówienie. Jego ambicje były jednak większe, podejmował inne, wymyślone przez siebie tematy, tak zrealizowane prace wysyłał na konkursy i prezentował na wystawach. W 1895 roku wykonał serię zdjęć najstarszej córki słynnego wodza Seattle z plemienia Duwaniszów, którego imię posłużyło za nazwę miasta, w którym osiadł Curtis. W chwili robienia zdjęć ich bohaterka miała ponad 70 lat. Dopracowane odbitki przyniosły Curtisowi nagrodę na jednym z konkursów. Autor jeszcze nie wiedział, że od tego zdjęcia, w jego karierze fotograficznej, zaczyna się zupełnie nowy rozdział, który wprowadzi go na stałe do historii fotografii.

Sprawność warsztatowa i wyczucie estetyki, z których słynął Curtis, spowodowały że został zaproszony w 1898 roku do udziału w wyprawie naukowców badających górę Rainier. W ekipie badaczy był antropolog zajmujący się kulturą amerykańskich Indian – George Grinnell. Od tego czasu, panowie nawiązali ściślejszą współpracę. Curtis uległ fascynacji tematyką indiańską i dotarło do niego, że czas tradycyjnego modelu życia społeczności indiańskiej dobiega końca. Ich dotychczasowy system funkcjonowania nie był w stanie obronić się przed naporem stechnicyzowanej kultury białych Amerykanów, zachłannych na ziemię, dobra materialne i ciągłe dążenie do nowoczesności. Zdjęcia przywożone z kolejnych wypraw Curtis publikował i wystawiał, pisał artykuły i wszelkimi metodami starał się zainteresować publiczność dorobkiem rdzennych mieszkańców Stanów. By kontynuować prace, nad tworzeniem dokumentacji indiańskiego świata, zaczął szukać sponsora gotowego sfinansować badania. Miał szczęście że projektem zainteresował się magnat prasowy J.P. Morgan, który wyłożył 75000 dolarów na pięcioletnią pracę. Curtis mógł zakupić potrzebny sprzęt, zatrudnić współpracowników i ruszyć w upragnioną podróż. Przebył cały teren zamieszkany przez Indian – od Alaski do Meksyku. W ciągu wszystkich lat pracy nad tematem, wykonał ponad 40000 zdjęć, a zebrany materiał opublikował w 20 tomowym wydawnictwie The North American Indian zawierającym zdjęcia, rysunki, mapy i bogate opisy poszczególnych plemion, ich zwyczajów i najważniejszych postaci. Wsparcie Morgana nie wystarczyło (ofiarodawca zmarł nagle w 1913 roku), w związku z czym Curtis wielokrotnie popadał w tarapaty finansowe a nawet bankrutował. Jego żona doprowadziła do rozwodu i przejęcia studia fotograficznego. Te i wiele kolejnych, bardzo trudnych sytuacji, nie załamały jednak Curtisa, który upadał i podnosił się by skończyć dzieło życia. Udało się doprowadzić je do finału w 1930 roku, gdy wyszedł ostatni tom.

Tytaniczny wysiłek Curtisa, który nigdy nie zwątpił w sens swojej pracy, przyniósł jeden z najważniejszych dokumentów w historii fotografii. To wyczerpujący obraz odchodzącej kultury, która w XX wieku, w swojej oryginalnej formie zaniknęła. Trwa w fotograficznych kadrach realizowanych z uporem i wbrew przeciwnościom przez świadomego strażnika pamięci przeczuwającego bliski kres dokumentowanej kultury.

Andrzej Zygmuntowicz

Wystawa plenerowa czynna od 7 do 30 września 2017.

Gdzie: Zaułek Hartwigów, ul. Kowalska 3

Lubelska wystawa fotografii Edwarda Sheriffa Curtisa została zrealizowana w oparciu o zbiory Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych.